Sporun Toplumsal Birleştirici Gücü ve Holiganizm
Spor, toplumları birleştiren ve ortak paydada buluşturan önemli bir unsurdur. Bazı insanlar için sadece bir eğlence aracı, bazılar içinse büyük bir tutku ve aidiyet anlamına gelir. Futbol başta olmak üzere voleybol ve basketbol gibi çeşitli spor türleri, dünyanın dört bir yanında büyük ilgiyle takip edilmektedir. Ancak spor, çoğu zaman coşku ve eğlencenin yanı sıra, taraftarlar arasında şiddet olaylarına da yol açabilmektedir.
Holiganizm: Fanatizmin Tehlikeli Yüzü
Spor müsabakaları, milyonlarca seyirciyi ekran başına veya stadyumlara çekerken, zaman zaman taraftarlar arasında şiddet olaylarına sahne olmaktadır. Bu tür olaylar, fanatizmin saldırganlığa, vandalizme ve şiddete dönüşen halini tanımlamak için "holiganizm" olarak adlandırılmaktadır. 1960'lar ve 1970'lerde İngiltere'deki futbol maçlarında yoğunlaşan holiganizm, zamanla küresel bir soruna dönüşmüştür. Bu tür olaylar, sadece spor sahalarıyla sınırlı kalmayıp, toplumun şiddet kültürüne daha yakın hale gelmesine yol açmaktadır.
Tarihteki bazı holiganizm olayları, felaketle sonuçlanmıştır. 1946 yılında Bolton Wanderers ile Stoke City arasında oynanan futbol maçında 33 kişi hayatını kaybederken, 1971'de Ibrox Stadyumu'ndaki Celtic-Rangers maçında 66 kişi, 1985’te Millwall ile Luton Town takımları arasındaki FA Cup maçındaki yangında ise 56 kişi ölmüştür. 1989’daki “Hillsborough Faciası”nda ise 97 taraftar hayatını kaybetmiş, yüzlerce kişi yaralanmıştır. 2023 yılında Yunanistan’daki AEK-Dinamo Zagreb maçında çıkan kavga sonucu ise bir taraftar bıçakla hayatını kaybetmiştir.
Kulüplerin İlgisi ve Sosyolojik Yaklaşımlar
Toronto Üniversitesi'nden sosyolog Dr. Daniel Sailofsky, holiganizmin sadece İngiltere ile sınırlı olmayan, küresel bir olgu olduğunu belirtiyor. Sailofsky, spor kulüplerinin, taraftarların aşırı bağlılıklarını artırma amacında olduğunu ve bunun da holiganizmin devamına zemin hazırladığını ifade etti. "Taraftarlar takımlarına ne kadar bağlı olursa, kulüpler de o kadar fazla kazanç sağlıyor," dedi.
Bu bağlamda, kulüplerin aşırı taraftar tepkilerini bastırmaya yönelik ciddi bir teşvik bulunmadığını ve şiddeti artıran faktörlerden kurtulmak istemediklerini vurguladı.
Holiganizmin sosyal faktörlerden kaynaklandığını belirten Sailofsky, toplumda kendini yabancı hisseden, anlam boşluğu yaşayan bireylerin sporla bu eksikliği doldurduğunu söyledi. "Spor, bazı insanlar için yaşam anlamı haline gelir ve bu nedenle güçlü duygular uyandırır," dedi. Ayrıca, daha eşitlikçi toplumların kurulması gerektiğine dikkat çekti.
Alkol, Kumar ve Medyanın Rolü
Sailofsky, holiganizme yol açan bir diğer önemli etkenin alkol tüketimi olduğunu belirtti. Kuzey Amerika’daki spor kulüplerinin kumar şirketleriyle ortaklıklar kurduğunu ifade ederek, "Kumar ve alkol, daha fazla şiddet ve yüksek duygusal durumlara yol açabiliyor. Takımlar bu kuruluşlarla doğrudan ortaklık kurmamalıdır," dedi.
Holiganizmle mücadelede stadyumlarda güvenlik önlemlerinin artırılmasının önemli olduğunu ancak bu sorunun köklü bir kültürel problem olduğunu vurguladı.
Taraftar Kültürünün İki Yüzü
Instagram'da "UltrasSociety" adlı taraftar ve holigan sayfasının yöneticisi, fanatizmin ve holiganizmin farklı kavramlar olduğunu belirterek, "Fanatizm adanmışlık, sadakat ve destekle ilgilidir, holiganizm ise şiddet ve çatışmayı içerir," dedi. Holiganizmin tüm taraftar hareketini tanımlamadığını, çoğu taraftarın aslında tutkuyla ilgili olduğunu ifade etti. Yöneticiler, şiddet olaylarının bazen yaşansa da bu olayların tüm taraftar grubunu tanımlamadığını ve çoğu taraftarın sadece takımına olan desteğini gösterdiğini belirtti.
UltrasSociety yöneticisi, futbolun duygusal bir alan olduğunu ancak asıl amacın destekte bulunmak ve kişisel kavgalarla uğraşmak olmadığını vurguladı. Ayrıca, sporcuların taraftarlarla daha fazla iletişim kurarak saygı kültürünü teşvik etmesi gerektiğini belirtti.
Sonuç: Holiganizm Kültürel Bir Sorun
Sonuç olarak, holiganizm sadece bir spor problemi değil, toplumsal yapıyı da etkileyen büyük bir kültürel sorundur. Bu sorunun çözülmesi için daha eşitlikçi toplumlar, bilinçli taraftar kültürü ve spor kulüplerinin sorumlulukları doğrultusunda köklü adımlar atılmalıdır.